اولین جلسه شورای علمی مرکز آینده پژوهی فرهنگی جهاد دانشگاهی تربیت مدرس

تاریخ برگزاری جلسه 91/06/28 دانشگاه تربیت مدرس

اولین جلسه مرکز آینده پژوهی در فعالیت های فرهنگی جهاد دانشگاهی تربیت مدرس با همکاری کمیته پدافند غیر عامل وزارت علوم تحقیقات و فن آوری و سازمان پدافند غیر عامل کشور و با حضور آقایان پرویزی سرپرست معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی تربیت مدرس ، دکتر قانعی راد رئیس انجمن جامعه شناسی ، دکتر کوثری رئیس گروه ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ، مصطفوی معاون فرهنگی سازمان پدافند غیر عامل و خانم ها براری به نمایندگی از کمیته پدافند وزارت علوم و حسینی کارشناس حوزه معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی در محل دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.

در ابتدای این جلسه سرپرست معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی تربیت مدرس به بیان دیدگاه ها و مطالبات جهاد دانشگاهی از راه اندازی مرکز آینده پژوهی در فعالیت های فرهنگی پرداخت .

وی با اشاره به دغدغه های مقام معظم رهبری و مسئولین عالی رتبه نظام در حوزه فرهنگی ضرورت راه اندازی این مرکز را با هدف روند شناسی تهدیدهای فرهنگی علیه نظام جمهوری اسلامی و کسب آمادگی های لازم برای مواجهه با این تهدیدها مورد تاکید قرار داد .

وی افزود : باید بتوانیم در قالب فعالیت های علمی و تخصصی و با بهره گیری از ظرفیت های دانشگاهی ، مسئولان را در اتخاذ تصمیم های دقیق و اثر گذار در حوزه فرهنگی یاری کنیم .

پرویزی تهیه و تدوین گزارش های راهبردی مبتنی بر نیازهای فرهنگی کشور را از اهداف اصلی تشکیل این مرکز عنوان کرد و افزود : ارائه راهکارهای عالمانه و مبتنی بر مطالعه و پژوهش به مسئولین و سیاستگذاران می تواند ما را در راستای دستیابی به اهداف کلان حوزه فرهنگی و پاسخگویی به مطالبات در این حوزه یاری نماید.

در ادامه این جلسه دکتر قانعی راد بر عملکرد علمی و تخصصی مرکز آینده پژوهی تاکید کرد و خواستار حضور اسانید و نخبگان دانشگاهی که در حوزه آینده پژوهی فرهنگی فعالیت داشته و تخصص دارند در نشست های این مرکز شد.

وی افزود: باید با برنامه ریزی دقیق اهداف و برنامه ها تدوین گردد و مشخص شود که می خواهیم در حوزه آینده پژوهی چه کاری انجام دهیم.

آقای پرویزی با بیان اینکه علاقمند هستیم فعالیت این گروه منتج به دستیابی به نتایج ملموس جهت ارائه به حوزه های تصمیم گیر و سیاستگذار شود با تاکید بر اولویت جامعه دانشگاهی گفت :ما باید روند جریان های تاثیر گذار در حوزه فرهنگی را مورد بررسی قرار دهیم و در این صورت است که می توانیم ترسیمی از آینده داشته باشیم .

دکتر کوثری هم در این جلسه از دو عامل  «پویایی درونی جامعه و عناصر اثر گذار از محیط بیرون» به عنوان دو مسأله در حوزه آینده پژوهی که آینده ایران را در تمامی ابعاد و به ویژه در حوزه فرهنگی تحت تاثیر قرار خواهد داد یاد کرد و در خصوص عامل اول گفت : پویایی درونی جامعه به معنای دینامیک فرهنگی موجود در جامعه است و هم اکنون هم عمل می کند مثل ترکیب جمعیت،شبهات به لحاظ دینی - فرهنگی ،جوان شدن جمعیت جامعه،تغییر نظام ارزشی،تغییر شکل خانواده و همه ی چیز هایی که یک بخش آن مکانیسم درونی جامعه است.

وی افزود : ایران زماتی که انقلاب کرد 35 میلیون نفرجمعیت داشته که الان 75 میلیون نفر جمعیت دارد دوبرابر شدن جمعیت یعنی 100 برابر شدن تعاملات و تفکرات و چیزی که در جامعه به وجود می آید.

رئیس گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران عناصر اثرگذار از محیط بیرون را به دو بخش تقسیم کرد و ادامه داد : آن چیزی که از محیط بیرونی وارد سیستم می شود دو بخش است یکی برنامه هایی که هدفمند و با قصد و نیت خاص طراحی شده و جزو دیپلماسی عمومی یک کشور است مثل اطلاعیه ها، فیلم ، برنامه های کارتن ، تحریم ها  و... و  دیگری برنامه هایی که قصدمند نیستند ولی  بوجود آمده و روی ما هم تاثیر می گذارند  لذا باید برای سیاست پژوهی کردن عوامل بیرونی و درونی  را بشناسیم و راجع به آن شناخت مفیدی بدست آوریم تا دریابیم که از سنتز کردن آن ها در آینده چه بدست خواهد آمد تا بتوان در زمان حاضر اینده تحولات را پیش بینی کرد.

دکتر کوثری تصریح کرد: مجموع دو عامل خارجی و درونی در واقع کانون بحث آینده شناسی است و اغلب کارهایی که سازمان ها انجام داده اند بیشتر در حوزه عوامل خارجی و بیرونی بوده است بویژه عامل هدفمند، به نظر من آن چیزی که در بحث آینده شناسی مهم است و ما از آن غفلت می کنیم پویایی درونی فرهنگ ماست، پویایی فرهنگ جامعه ماست.

وی با اشاره به مطالعات انجام گرفته بر روی ارزش ها و هنجارها جامعه ، این مطالعات را خوب توصیف کرد و افزود : باید با جمع آوری مطالعات انجام شده ، ترسیمی از آن چه هست داشته باشیم و آن ها راتجزیه و تحلیل کنیم و وضعیت ارقام و داده ها را در خصوص موضوعات مورد نظر استخراج نماییم.

وی با بیان اینکه تصویرهای موجود در خصوص آمار و ارقام ممکن است دو موضع داشته باشد یک عده بگویند که همه ی ارقام ساختگی هستند مثل بحث ارقام انتخابات که به داده ها اعتماد نداشته باشند و گروه دیگر با درصدی از اطمینان این نتایج را بپذیرند افزود: در وضعیت موجود مهم آن است که ما آن نیروی محرکه ای را که عمل می کند و این مسائل را تولید می کند شناسایی کنیم و بیرون ریز آنها را بشناسیم و به این وسیله به نتیجه و فرآیند های مطلوب دست پیدا کنیم مثلا فرض کنید زندگی مجردی دختران یا گرایش به فرقه های اوشو، باید آن نیروی محرکه شناسایی و دسته بندی کرد آنگاه  با انجام تحقیقات و نشست های علمی به ذهنیت کاملی در خصوص آینده شناسی فرهنگی و الزاماتش دست یافت که مبنای تصمیم گیری های آتی قرار گیرد مثلا گزارش مصرف فرهنگی این گروه یا کل جامعه  چه بوده است و چه پیش بینی هایی  را می توان برای آن ارائه کرد .

وی خروجی این کار را ترسیم سناریوهای محتمل در خصوص  موضوعات مورد مطالعه عنوان کرد و تصریح کرد : می توان از جمع بندی دیدگاههای مختلف چندین سناریو  ترسیم و به مسئولان و سیاستگذاران ارائه نمود تا سیاست گذاری های لازم را در این خصوص انجام دهند.

دکتر قانعی راد در ادامه با بیان اینکه آقای دکتر کوثری تمام گرایش هایی که نسبت به موضوع آینده پژوهی در ایران حاکم است را تهدید شناسی کردند، افزود : در فعالیت های آینده پژوهی  دو جنبه تهدید و فرصت مطرح است که متاسفانه تمرگز بیش از حد فقط روی مقوله ی تهدید است و  نسبت به این که هر تهدیدی می تواند یک فرصت باشد کمتر توجه می شود کلیت کار نادیده گرفته می شود و باعث می شود که گرفتار یک نگاه یگ سویه شویم و این نگاه ما را گرفتار یک نوع اراده گرایی در مطالعات آینده پژوهی می کند.

وی افزود :البته قضیه را باید دید  و اگر نبینیم کار یک کار علمی نمی شودو این ظرفیت را هم نخواهد داشت و این قضیه از آن جهت مهم است که یک سری اساتید  متخصص در این حوزه می خواهند وارد شوند که اهمیت این موضوع را افزایش  می دهد.در واقع ما راجع به آینده فرهنگی دانشگاه صحبت می کنیم و حوزه فرهنگ به قدری گسترده است که هر چیزی از روزنه های مختلف می تواند وارد شود. مباحث زیادی مطرح می شود  که این ها را می شود بررسی کرد و این که هر روندی چه تهدیدی دارد و روی  این تهدید ها هم می شودمطالعاتی صورت بگیرد و به نتایج مهمی برسد.

وی با اشاره به حمایت سازمان پدافند غیر عامل از فعالیت مرکز آینده پژوهی ،با تاکید بر جایگاه سیاستگذاری این سازمان ایجاد پیوند بین پژوهش و سیاست گذاری را بسیار ضروری عنوان کرد و افزود : باید با بهره گیری از متخصصین توانمند نتیجه ی پژوهش را ترجمه کرد و در حوزه سیاستگذاری از آن بهره برد .

دکتر کوثری در ادامه یکی از عوامل و موانع پیش روی در بررسی دقیق مسائل را زبان استعاره عنوان کرد و با بیان اینکه بدترین نوع استدلال، استدلال استعاری و تشبیهی است افزود : در کشور استعاره هم خیلی زیاد است شما می توانید در فضای سیاسی و علمی کشور به تدابیر استعاری کاری نداشته باشید.

وی راه دستیابی به این مهم را حضور گروه های مختلف با دیدگاه های مختلف در جلسات مرکز ِآینده پژوهی عنوان کرد .

دکتر قانعی راد نیز با بیان اینکه بهترین حالت این است که نتیجه گیری در چارچوب علمی به سیاست گذاری منتج شود ، گفت : کار پژوهشی مطابق با استانداردهای خاص خود انجام می گیرد لذا نباید انتظار داشت زبان ما با زبان پژوهشگر یکی شود در آن صورت نتایج درستی به دست نخواهد آمد.

خانم براری هم در این جلسه فرهنگ را مفهومی مشخص عنوان کرد که باید با دید علمی و جامع به آن نگریست .

دکتر کوثری مدیریت برق آسا را لازمه دستیابی به هدف عنوان کرد و گفت : مرکز آینده پژوهی باید ضمن رعایت دقت لازم باید به یک نتیجه ی مطلوب برسد شما باید یک برنامه مدون وزمان بندی شده ای بگذارید بر فرض اگردانشگاه فاز اول شما باشد جلسه ای بگذارید و 5 شاخص را مشخص کنید،سپس در جلسات بعد در مورد آن ها صحبت کنید.پیشنهاد می شود در هفته آینده محورها مشخص شود و به بحث گذاشته شود، همه هم مشارکت کنند ،البته یک دوره زمانی باید مشخص شود و این که هر استادی باید چه کار کند مشخص  شود.

آقای مصطفوی هم با طرح این سوال که نقش حوزه پدافند غیر عامل و انتظارات از او در این مرکز چیست بر تولید علم در حوزه پدافند تاکید کرد و افزود : ما می توانیم به هر موضوع و نیازی که داریم دست پیدا کنیم اما کسی علم پدافند را در اختیار ما قرار نمی دهد و ما خود باید تولید کننده آن باشیم .

در خاتمه این نشست مقرر گردید که در جلسه آتی سیاست ها پیرامون شناسایی موضوعات اصلی با اولویت دانشگاه انجام و مطابق با اولویت بندی و طبق دستورالعملی که در گروه تدوین خواهد شد جهت دستیابی به اهداف مورد نظر مورد بررسی قرار گیرد همچنین مقرر گردید که در جلسه آتی شیوه همکاری با اساتید نیز مورد بررسی قرار گیرد .